Nadzór nad eksploatacją złóż antropogenicznych

Wyższy Urząd Górniczy (WUG) wprowadza nadzór nad eksploatacją tzw. złóż antropogenicznych, powstających wskutek działalności człowieka. W tym obszarze niezbędne będą m.in. plany ruchu, projekty techniczne i zabezpieczenia finansowe, co ma zagwarantować pełną kontrolę nad procesami wydobywczymi i ich wpływem na środowisko naturalne.

Jak podkreśla dr inż. Piotr Litwa, prezes WUG, transformacja energetyczna musi przebiegać w sposób bezpieczny, odpowiedzialny i zgodny z interesem publicznym.

Transformacja energetyczna musi przebiegać w sposób bezpieczny, odpowiedzialny i zgodny z interesem publicznym — dr inż. Piotr Litwa, prezes Wyższego Urzędu Górniczego

Rola nadzoru w likwidacji i rekultywacji

Końcowy etap działalności górniczej, obejmujący likwidację zakładów, rekultywację terenów oraz zabezpieczenie środowiska, zyskuje na znaczeniu. Prezes WUG zwraca uwagę, że to właśnie tutaj rośnie rola i odpowiedzialność organów nadzoru górniczego.

Przedsiębiorca, mimo cofnięcia koncesji lub jej wygaśnięcia, pozostaje zobowiązany do ochrony środowiska i realizacji obowiązków likwidacyjnych, w tym rekultywacji gruntów po działalności wydobywczej. Likwidacja musi być skuteczna i potwierdzona kontrolą WUG.

Likwidacja zakładu górniczego musi zostać przeprowadzona skutecznie i potwierdzona kontrolą organu nadzoru górniczego — dr inż. Piotr Litwa

Bezpieczeństwo na terenach pogórniczych i dokumentacja

WUG gromadzi i udostępnia bogatą dokumentację mierniczo-geologiczną zlikwidowanych zakładów górniczych, niezbędną dla inwestorów, projektantów, sądów oraz osób prywatnych. Od 1999 roku zarchiwizowano ponad 650 dokumentacji, a w latach 2000-2024 wydano blisko 23 tysiące informacji o warunkach górniczo-geologicznych na terenach pogórniczych.

Skala rekultywacji i potrzeby środowiskowe

Do końca 2024 roku powierzchnia gruntów wymagających rekultywacji po działalności górniczej przekroczyła 11,8 tys. hektarów, z czego w latach 2020-2024 zrekultywowano 5106,8 ha. Jednak potrzeby pozostają bardzo duże, co podkreśla wielowymiarowe wyzwanie dla sektora.

Fundusz Naprawy Szkód Górniczych

Zgodnie z proponowanymi zmianami prawnymi przewidziane jest utworzenie Funduszu Naprawy Szkód Górniczych. Fundusz ten ma finansować likwidację zagrożeń i naprawę szkód w sytuacjach, gdy nie można ustalić przedsiębiorcy odpowiedzialnego za szkodę. W latach 2021-2025 do Okręgowego Urzędu Górniczego w Katowicach wpłynęło 18 pozwów o odszkodowanie na kwotę przekraczającą 76 mln zł.

Nowe obowiązki i wyzwania WUG

Od czerwca 2025 r. Prezes WUG odpowiada za egzekwowanie unijnych przepisów dotyczących redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym, obejmujących kopalnie węgla oraz eksploatację ropy i gazu ziemnego. Ponadto trwają prace nad wzmocnieniem nadzoru nad eksploatacją złóż antropogenicznych.

Poszukiwanie węglowodorów jako paliw przejściowych

Piotr Litwa podkreśla znaczenie badań i rozwoju potencjału wydobywczego węglowodorów jako paliw przejściowych podczas transformacji energetycznej. Obecnie obowiązuje 55 koncesji na poszukiwanie ropy i gazu, 6 na metan z pokładów węgla oraz ponad 180 koncesji wydobywczych. W tym roku wykonano już 10 odwiertów poszukiwawczych, a kolejne znajdują się w realizacji.

Walka z nielegalnym wydobyciem

Nielegalne wydobycie kopalin pozostaje wyzwaniem. Od 2015 r. organy nadzoru mogą nakładać opłaty podwyższone za działalność bez koncesji, wydając w sumie 1008 takich decyzji na kwotę około 234 mln zł. Tylko w 2024 r. naliczono 86 decyzji o wartości blisko 24 mln zł.

Bezpieczna transformacja to nie tylko nowoczesne technologie, ale przede wszystkim właściwe wygaszenie działalności górniczej, rekultywacja terenów i ochrona ludzi oraz środowiska. To nasza wspólna odpowiedzialność — dr inż. Piotr Litwa

Źródło: nettg.pl