Czym jest lichwa?

Lichwa to praktyka udzielania pożyczek na rażąco niekorzystnych warunkach, często z bardzo wysokim oprocentowaniem, która wykorzystuje trudną sytuację życiową dłużnika. W ujęciu prawnym, zgodnie z art. 304 kodeksu karnego, lichwa występuje, gdy ktoś wykorzystuje przymusowe położenie osoby fizycznej, zawierając z nią umowę zobowiązującą do świadczenia niewspółmiernego do otrzymanego świadczenia. Sprawca takiego czynu może być ukarany karą pozbawienia wolności od kilku miesięcy do nawet ośmiu lat.

Historia i kontekst kulturowy

Zakazy lichwy sięgają starożytności. Już w Starym Testamencie podkreślano konieczność nieskarżenia się na współplemieńców przez pobieranie nadmiernych odsetek, a podobne normy znajdują się w islamie (riba). W średniowieczu Kościół katolicki uznawał lichwę za ciężki grzech, a w starożytnym Rzymie obowiązywały limity odsetek. Z czasem, zwłaszcza w epoce renesansu, zakazy te złagodzono na rzecz umiarkowanego oprocentowania zgodnego z zasadą sprawiedliwości gospodarczej.

Prawo polskie – ochrona pożyczkobiorców

Obok kodeksu karnego, który penalizuje lichwę, polskie prawo cywilne (art. 388 k.c.) wprowadza instytucję wyzysku. Jeśli umowa jest rażąco niekorzystna, poszkodowany może domagać się jej unieważnienia lub zmiany. Dodatkowo, ustawy dotyczące kredytów konsumenckich ustanawiają maksymalne odsetki i limity dodatkowych opłat, takich jak prowizje czy ubezpieczenia. Pożyczkodawcy nie mogą przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych, a próba obciążenia klienta ukrytymi wysokimi kosztami stanowi naruszenie prawa.

Jak rozpoznać lichwę?

Lichwa często występuje w „kolorowych” reklamach chwilówek czy pozornie atrakcyjnych „rat 0%”, lecz:

• pożyczki są obciążone wieloma dodatkowymi opłatami, często ukrytymi jako „pakiet usług”;
• umowy mają rażąco niekorzystne warunki finansowe względem otrzymanej kwoty;
• sprzedawcy wywierają presję czasu, nakłaniając do szybkiego podpisania umowy;
• wykorzystują trudną sytuację finansową dłużnika, np. chorobę, utratę pracy, brak dostępu do bankowego kredytu;
• obowiązki płatnicze znacząco przewyższają otrzymane świadczenie.

Co robić, gdy padniemy ofiarą lichwy?

Jeśli podejrzewasz, że twoja umowa to lichwa, masz prawo do:

• żądać zmiany lub unieważnienia umowy na podstawie wyzysku;
• kontaktować się z rzetelnymi instytucjami doradczymi lub prawnymi;
• zgłosić sprawę do organów ścigania, gdy istnieje podejrzenie naruszenia prawa karnego;
• korzystać z ochrony maksymalnych odsetek i kosztów w kredytach konsumenckich.

"Innymi słowy, lichwa to sytuacja, w której jedna strona wykorzystuje cudzą trudną sytuację życiową, nakładając na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem otrzymanym. Taka umowa jest rażąco niekorzystna, a sprawca podlega karze pozbawienia wolności."

Źródło: bankier.pl