Krasznahorkai – wizjoner środkowoeuropejskiej prozy

Literacka Nagroda Nobla 2025 trafiła do László Krasznahorkaia – węgierskiego pisarza, którego proza wyrasta z tradycji Franza Kafki i Thomasa Bernharda, czerpiąc z ich absurdalnego, groteskowego sposobu postrzegania świata. Akademia Szwedzka doceniła „przekonującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru ponownie potwierdza potęgę sztuki”. Krasznahorkai jest drugim w historii Węgrem uhonorowanym tym wyróżnieniem – pierwszym był Imre Kertész w 2002 roku.

Droga artystyczna i uznanie krytyki

Urodzony w 1954 roku w Gyuli na południu Węgier, Krasznahorkai studiował prawo i filologię w Segedynie oraz Budapeszcie. Debiutował w 1977 roku opowiadaniem „Tebenned hittem” w piśmie „Mozgó Világ”. Zanim poświęcił się literaturze, pracował jako dokumentalista w wydawnictwie Gondolat. Szybko zyskał międzynarodowe uznanie – jego „Melancholia sprzeciwu” przyniosła mu niemiecką nagrodę Bestenliste-Preis, a krytycy tacy jak Susan Sontag i W.G. Sebald określali go mianem „mistrza apokalipsy” i „jednego z ostatnich pisarzy absolutnych”.

Najważniejsze dzieła i współpraca z Bélą Tarrem

Polscy czytelnicy znają go przede wszystkim z „Szatańskiego tanga”, „Melancholii sprzeciwu” oraz „Wojny i wojny”. Od lat łączy go artystyczna przyjaźń z reżyserem Bélą Tarrem, który zekranizował jego utwory („Szatańskie tango”, „Harmonie Werckmeistera”) oraz współtworzył z nim „Koń turyński”, uznawany za pożegnanie Tarra z kinem. Krasznahorkai jest laureatem wielu prestiżowych nagród, m.in. Nagrody Kossutha, Brücke Berlin, America Award oraz National Book Award za najlepsze tłumaczenie.

Cytaty i unikalny styl

„Przychodzimy na ten zamknięty dookoła świat jak do chlewa i niczym te świnie tarzające się w własnym gnoju nie wiemy, po co właściwie tak się rozpychamy przy tych mlekodajnych cyckach, czemu ma służyć wieczna przepychanka przy korycie, czy wieczorem przy legowisku”. — László Krasznahorkai, „Szatańskie tango”

„Żyjemy w beznadziejnym piekle nieodgadnionej przeszłości i pełnej podstępów przyszłości”. — László Krasznahorkai, „Melancholia sprzeciwu”

Literacki Nobel – kontekst środkowoeuropejski

Krasznahorkai jest drugim w historii Węgrem uhonorowanym Literacką Nagrodą Nobla. Warto przypomnieć, że tytułem laureata tej nagrody może się poszczycić pięcioro polskich pisarzy i pisarek: Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska oraz Olga Tokarczuk.

Źródło: Dziennik Wschodni